Giá trị xác định của tiền ảo: Thách thức mới trong thực tiễn tư pháp

Trong những năm gần đây, số lượng các vụ án hình sự liên quan đến tiền ảo có xu hướng gia tăng. Ngoài những vụ án chuyên biệt như rửa tiền, lừa đảo, đa cấp thường thấy, các tội phạm liên quan đến tiền ảo giữa cá nhân cũng ngày càng gia tăng. Những trường hợp này cung cấp những tài liệu quý giá cho việc bào chữa và điều tra các vụ án hình sự liên quan.

Bài viết này sẽ thông qua một vụ án lừa đảo phát sinh từ một tranh chấp đầu tư (số vụ án: (2019) Jing 0105 Hình sơ thẩm 2172), để thảo luận về vấn đề then chốt là làm thế nào để xác định giá trị của tiền ảo liên quan trong các vụ án hình sự liên quan đến tiền ảo.

Tóm tắt vụ án

Từ tháng 6 đến tháng 7 năm 2018, Trịnh nào đó đã lừa đảo Vương nào đó 32 đồng Bitcoin và hơn 1000 đồng Ethereum tại quận Chaoyang, Bắc Kinh, với lý do trợ giúp Vương nào đó đầu tư vào dự án blockchain. Trịnh nào đó đã bán lại số Bitcoin đã lấy được, thu lợi hơn 1,64 triệu nhân dân tệ. Sau khi vụ án xảy ra, Trịnh nào đó đã nhận được thông báo từ cảnh sát và tự nguyện đầu thú.

Tòa án đã xác định rằng, Trịnh đã nhằm mục đích chiếm đoạt trái phép, thông qua việc dựng lên sự thật giả để lừa đảo tài sản của người khác, với số tiền đặc biệt lớn, cấu thành tội lừa đảo. Cuối cùng, Trịnh bị tuyên án mười năm tù giam và phạt tiền hai mươi vạn nhân dân tệ.

Quan điểm của tòa án: Không nên định giá tiền ảo trong các trường hợp cụ thể

Trong các vụ lừa đảo liên quan đến tiền ảo hoặc lừa đảo huy động vốn, việc xác định số tiền liên quan luôn là một vấn đề then chốt. Trong thực tế, các cơ quan tư pháp đã áp dụng nhiều phương pháp khác nhau, chẳng hạn như giá mua của nạn nhân, giá bán của nghi phạm, giá thị trường của sàn giao dịch nước ngoài hoặc giá đánh giá của bên thứ ba.

Tuy nhiên, trong vụ án này, tòa án đã rõ ràng tuyên bố: "Vấn đề giá trị của tiền ảo bị ảnh hưởng bởi các luật pháp và quy định của nhà nước cũng như chính sách quản lý ngành, không nên được xác định trực tiếp trong từng trường hợp cụ thể." Quan điểm này có thể được coi là tiêu chí phán quyết tiêu chuẩn hiện nay. Cuối cùng, tòa án đã lấy số tiền 164 triệu nhân dân tệ mà bị cáo Trịnh thu được từ việc tiêu thụ hàng hóa làm số tiền liên quan đến vụ án.

Tiền ảo chính sách và thực tiễn khó khăn

Vào ngày 15 tháng 9 năm 2021, mười bộ ngành quốc gia đã cùng nhau phát hành "Thông báo về việc tăng cường phòng ngừa và xử lý rủi ro giao dịch và đầu cơ tiền ảo", trong đó xác định các hoạt động kinh doanh liên quan đến tiền ảo là "hoạt động tài chính bất hợp pháp", bao gồm việc cung cấp dịch vụ định giá cho giao dịch tiền ảo.

Chính sách này đã gây ra tranh cãi trong thực tiễn tư pháp. Một số quan điểm cho rằng, cơ quan tư pháp xác định giá trị của tiền ảo liên quan đến vụ án là một hoạt động tư pháp, không bị hạn chế bởi thông báo này. Quan điểm khác cho rằng, thông báo này đã đưa ra quy định cấm toàn diện đối với các hoạt động liên quan đến tiền ảo, và hành vi xác định giá của cơ quan tư pháp cũng có thể vi phạm chính sách quản lý hiện tại.

Giải pháp

Cách làm của Tòa án quận Chaoyang, Bắc Kinh cung cấp tham khảo để giải quyết vấn đề này: Về nguyên tắc, không chủ động xác định giá trị của tiền ảo liên quan đến vụ án. Trong trường hợp có số tiền thu được từ việc tiêu thụ tài sản, ưu tiên xác định số tiền liên quan đến vụ án theo số tiền thu được từ việc tiêu thụ tài sản. Nếu không có số tiền thu được từ việc tiêu thụ tài sản, có thể xem xét xác định theo thứ tự giá mua, số tiền chuyển đổi thành tiền mặt, định giá tư pháp hoặc số tiền đánh giá.

Chỉ khi không thể xác định số tiền liên quan bằng cách khác và số tiền đó là rất quan trọng đối với việc kết án và tuyên án, thì cơ quan tư pháp mới nên xem xét việc định giá tiền ảo liên quan.

Kết luận

Tiền ảo đem lại thách thức chưa từng có cho pháp luật. Điều này chủ yếu xuất phát từ sự hạn chế trong nhận thức của các nhà quản lý về tiền ảo, cố gắng kiểm soát toàn diện tiền ảo thông qua các tài liệu quản lý đơn giản, không chỉ hiệu quả hạn chế mà còn gây ra nhiều rắc rối cho các hoạt động thi hành pháp luật và tư pháp.

Để giải quyết vấn đề này, cần sửa đổi các chính sách hiện có. Cụ thể cách thức sửa đổi vẫn cần được thảo luận thêm.