DAO: Các đặc điểm cốt lõi của mô hình tổ chức mới nổi, thách thức quản trị và chiến lược ứng phó

Lời nói đầu

Trong quá trình tiến hóa của các mô hình tổ chức nhân loại, đã xuất hiện nhiều kiểu mẫu khác nhau. Trong đó, tổ chức màu xanh được coi là hình thức tổ chức lý tưởng trong tương lai, với các đặc điểm như ra quyết định phân tán, tự quản lý và sứ mệnh tiến hóa. Những năm gần đây, sự nổi lên của tổ chức tự trị phi tập trung (DAO) đại diện cho thực tiễn tiên phong của tư tưởng tổ chức màu xanh. Bài viết này sẽ khám phá các đặc điểm của DAO, những thách thức trong quản trị mà nó phải đối mặt và các chiến lược ứng phó.

Định nghĩa và đặc điểm của DAO

DAO là một mô hình tổ chức kỹ thuật số mới nổi dựa trên công nghệ blockchain, hợp đồng thông minh và tiền điện tử. Tính đến tháng 8 năm 2024, đã có hơn 50.000 DAO được thành lập trên toàn cầu, với hơn 10 triệu người nắm giữ token quản trị, quy mô kho bạc tập thể vượt quá 21 tỷ USD.

Các đặc điểm cốt lõi của DAO bao gồm phi tập trung và tự chủ, chủ yếu thể hiện ở hai khía cạnh công nghệ và quản trị:

1. Khía cạnh kỹ thuật:

   • Sử dụng công nghệ blockchain để thực hiện lưu trữ phân tán
   • Triển khai hợp đồng thông minh tự động thực hiện quyết định
   • Tuân theo quan niệm "mã hóa là luật pháp"

2. Cấp độ quản trị:

   • Quyền quyết định được chia sẻ bởi tất cả các thành viên
   • Dân chủ hóa quá trình ra quyết định
   • Phát hành token quản trị đảm bảo quyền biểu quyết
   • Các thành viên tự do tham gia xây dựng cộng đồng

Mục tiêu tổ chức của DAO thường có tính chất kép vừa có lợi nhuận vừa đạt được cộng đồng bền vững. Tùy thuộc vào mục tiêu khác nhau, DAO có thể được chia thành nhiều loại như đầu tư, xã hội, truyền thông, v.v.

Những khó khăn trong quản trị của DAO

Mặc dù DAO có những tư tưởng tổ chức tiên tiến, nhưng trong thực tiễn vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức:

1. Xu hướng tập trung quyền quyết định

   • Token quản trị dần dần bị một số "cá voi" hoặc liên minh cử tri kiểm soát
   • Cấu trúc tổ chức xuất hiện cấp bậc quyền lực, hình thành trung tâm quyền lực mới

2. Thái độ thờ ơ của cử tri và vòng đời ngắn hơn

   • Hầu hết các thành viên không tham gia tích cực vào việc thảo luận và bỏ phiếu về các đề xuất.
   • Thời gian sống trung bình của DAO chỉ 18 tháng

3. Cân bằng giữa lợi ích thương mại và lợi ích công cộng

   • Có sự mâu thuẫn giữa lợi ích ngắn hạn cá nhân và sự phát triển lâu dài của tổ chức
   • Cần có sự cân nhắc giữa hiệu quả và dân chủ hóa

Chiến lược đối phó

Để giải quyết vấn đề nêu trên, DAO đang khám phá nhiều chiến lược khác nhau:

1. Cải thiện cơ chế bỏ phiếu

   • Giới thiệu các mô hình mới như bỏ phiếu theo bình phương, bỏ phiếu theo số lượng tối thiểu, bỏ phiếu dựa trên uy tín.
   • Thực hiện bỏ phiếu ủy quyền, thực hành dân chủ thanh khoản

2. Tối ưu hóa mô hình kích thích kinh tế

   • Phân phối lại token thông qua tiền thưởng, pool quyền lợi, phần thưởng, v.v.

3. Nâng cao cơ chế giao tiếp giữa các thành viên

   • Tăng cường khả năng giải quyết xung đột
   • Đảm bảo tính bình đẳng trong quá trình giao tiếp
   • Nâng cao chất lượng và hiệu quả của việc thương thảo

Kết luận

DAO mang trong mình hy vọng của nhân loại về những hình thức tổ chức tốt hơn, nhưng vẫn còn khoảng cách giữa lý tưởng và thực tế. Không có thiết kế tổ chức nào là hoàn hảo, và sự cân nhắc cũng như lựa chọn trong quá trình quản trị mới là chìa khóa đối phó với những thách thức phát triển bền vững. DAO không phải là câu trả lời cuối cùng cho tất cả các vấn đề quản trị tổ chức, mà chúng ta nên suy nghĩ về những tình huống nào cần tổ chức con người theo cách DAO, cũng như ranh giới áp dụng của DAO là ở đâu.

Mặc dù việc đạt được DAO hoàn hảo có thể khó khăn trong thực tế, nhưng những giá trị cốt lõi mà nó theo đuổi vẫn là nguồn động lực thúc đẩy sự tối ưu hóa liên tục của các hình thức tổ chức nhân loại. Trong tương lai, chúng ta cần liên tục khám phá các tình huống ứng dụng và mô hình quản trị của DAO trong thực tiễn, nhằm tìm kiếm điểm cân bằng giữa phi tập trung, tự trị và hiệu quả.